Hidrolik ve Pnömatik Sistemler

Özgür Atasever | 16 Temmuz 2021

Hidrolik ve Pnömatik kavramları, diğer birçok bilimsel terim gibi bilimin gelişmesine tarih boyunca büyük katkı yapmış olan eski Yunanlıların, Yunan alfabesinden türetilmiştir. İlk çağlarda büyük ağaç kütlelerinin, nehirler yardımı ile taşınmasını, nakliye edilmesini kolaylaştıran hidrolik kuvvet, zaman içinde bilim ve mühendisliğin ışığında gelişmiş, günümüzde birçok endüstriyel uygulamada başrol oynamaya başlamıştır. Havayı, hava basıncını enerji kaynağı olarak kullanan pnömatik ise daha çok küçük ve orta ölçekli kuvvet gerektiren yerlerde, gerekli otomasyon teknolojisini sağlamak, hidrolik sistemleri desteklemek için kullanılmıştır. 

Hidrolik ve Pnömatik, bir mekanik hareket sonucu, gazın yada sıvının sıkıştırılmaya çalışılması ile hat içinde çeşitli hareket elemanları (pistonlar, motorlar) harekete geçirmeyi temel alır. Bu düşüncenin temelinde aslında gazların ve sıvıların sıkıştırmaya karşı göstermiş olduğu dirençlerin 1’den küçük olması, böylece maddenin boşluklu yapısı kadarınca ve diğer kimyasal etkenler sonucunda kuvvet iletme özelliği kazanmaları yer almaktadır. Yani eğer siz bir sıvıyı dışa kapalı bir boru içerisinde bir cisim ile itmeye çalışırsanız, sıvı özelliklerine bağlı olarak sıkıştırmaya karşı bir direnç gösterecektir fakat ne kadar direnç gösterirse göstersin bu değer bir katı kadar olmayacak, sonuç olarak sıvı kendisine uygulanan bu baskıyı boru içerisinde ilerleyerek ve güç ileterek tepkilendirecektir, sıvı eğer boru içerisinde bir engel ile karşılaşırsa hattaki basınç artacaktır, sıvı kendisine uygulanan bu engeli aşmak, enerjiyi tepkilendirmek için hattın borularına uyguladığı basıncı doğal olarak arttıracaktır. Bu durum aslında aynı şekilde Pnömatikte, yani hava ile güç aktarımının gerçekleştiği sistemlerde de geçerli fakat hava, sıvılara oranla daha fazla sıkıştığı, sıkıştırmaya karşı direncinin daha düşük olması sebebi ile daha yüksek basınçların, kuvvet, güç iletiminin istendiği, hassas kontrollerin gerçekleştirileceği ağır sistemlerde tercih edilmiyor, bunun yerine sanayi tipi yağların kullanıldığı, daha yüksek güç iletimleri için ideal olan hidrolik sistemler kullanılıyor.

Hidrolik ve Pnömatik sistemlerin hepsinde 3 temel ünite bulunmaktadır.